Kütükte istiridye Mantarı

Doğada tüm yapraklı ağaçlarda istiridye mantar'ına rastlamak mümkündür. Saprofit olan İstiridye mantarı fotosentez yapamaz. Yüksek lakkaz aktivitesine sahiptir ve glikozun olmadığı durumlarda lignin, selüloz hemiselülozu yararlanabileceği forma dönüştürebilmektedir. Beslenmek için salgıladığı enzimlerle selüloz ve hemiselülozu parçalarken bu sırada oluşan hidrojen peroksitle lignini ayrıştırmaktadır.

istiridye Mantarı yetiştiriciliğinde kütükte üretim kültür tarihinin başlangıç yıllarında kullanılmıştır. Kütükle üretimde köklü ağaç kütüğü kullanılabildiği gibi ağaçlardan hazırlanacak 10-20 cm çap ve 20-40 cm uzunluğundaki kütüklerden yararlanılabilir. Yumuşak dokulu olması bakımından kavak ağacı bu sistemle üretime son derece uygundur. Hazırlanan kütüklere 1-1.5 cm çap ve 1.5-2.0 cm derinlikte matkapla bir kütüğe 15-20 delik açılır ve açılan deliklere tohumluk miseller yerleştirilir. Deliklerin üzeri parafinlendikten sonra 20- 25°C'lik bir yerde kütükler inkubasyona tabi tutulur ve yaklaşık 6-8 ay sonra kütükler araziye çıkartılır. Kütükler nispeten nemli olan ağaçlıklı bir alanda 1/3'ü toprak içinde kalacak şekilde yerleştirilir ve kurumayı önlemek amacıyla zaman zaman sulama yapılır. Bu yöntemde köklü ağaç kütüğünde ilk mantar oluşumu en az bir yıl sonra ortaya çıkarken, kesili kütüklerde bu süre 8-10 ay kadardır.

Kütük kültürü doğaya bağımlıdır ve mantar sadece iklimin uygun olduğu sonbaharla ilkbahar aylarında görülmektedir. Köklü ağaç kütüğünden 4-6 boyunca mantar elde edilebilirken, kesilmiş kütüklerde bu süre 3-4 yıl kadardır. Süre sonunda kütük Pleurotus misellerinin etkisiyle giderek çürür ve doğadaki değişim sürecinde yerini almış olur. 

Şehir hayatında apartmanların etrafında büyüyen birçok ağaç, kökleriyle binalara zarar verdiği düşüncesiyle kesilmekte, kesim yüzeyleri yeni sürgün oluşumunu engellemek amacıyla ziftlenmektedir. Aslında bu tür köklü kütükler mantar yardımıyla rahatlıkla ortadan kaldırabileceği gibi bir yandan üretim gerçekleştirilebilir. Küresel ısınma, yanlış çevre politikası, orman talanı v.b. birçok nedenden dolayı kütük kültürüyle İstiridye mantar üretimi dünya'da artık her açıdan uygun bir yöntem değildir. 

----------------------------------------

Kendisine teşekkürü bir borç biliriz; değerli hocamız M. Ertuğrul İlbay

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dışkapı Ankara