Cumartesi

istiridye Mantarında Tohumluk Misel üretimi

Mantar üretiminde tohum (misel) bir laboratuvarda hazırlanır ve iyi donanımlı bir laboratuvarda en önemli 2 cihaz otoklav ile steril kabindir. Otoklav tohum hazırlığında kullanıldığı gibi polipropilen torbayla, kavanoz kültürü yetiştiriciliğini tercih edenler için mutlak gerekli bir cihazdır. Otoklav dik ve yatık olmak üzere 2 tiptir. Kapasitesi planlanan üretim miktarına göre belirlenir ve kavanoz şeklinde üretimin yapıldığı Japonya gibi ülkelerde oda tipi dev otoklavlar kullanılmaktadır. 
Tohum üretiminde ilk aşama besin ortamlarının hazırlanmasıdır. istiridye Mantar yetiştiriciliğinde besin ortamı olarak buğday agar, PDA, MEA gibi birçok ortamı kullanmak mümkündür. PDA ve MEA hazır olarak satın alınabilir (Shiitake bölümünde hazırlığı detaylı olarak anlatılmıştır). Buğday agar hazırlığında 60 g kadar buğday 1 It. su içinde taneler tamamen yumuşayana kadar kaynatılır, süzülür ve süzüntü tekrar 1 It. 'ye tamamlandıktan sonra içerisine 20 gr. agar ilave edilerek pH'sı 7.0 'ye ayarlanır. Bu şekilde hazırlanan ortam otoklavda 30 dakika 121 C'de sterilize edilir ve sterilizasyon sonrası petri kaplarına veya tüplere doldurulur. 
Tohum üretiminde ikinci aşama anaç mantarların seçimidir. Hastalıksız, taze, ırkın tipik özelliklerini gösteren mantar laboratuvarda etüv içinde bırakılır ve spor izleri elde edilir. Pleurotus spp. çok fazla spor oluşturmakta ve gözle görülemeyen sporlar bir araya gelince bariz şekilde belirginleşmektedir. Tohum üretiminde çoklu spor veya doku kültürü yönteminden birisi kullanılabilir. Ok uçlu iğne ile sporlar veya bistüri ile iç dokudan bir parça besin ortamlarına ilave edilerek aşılama işlemi gerçekleştirilir.
Aşılama sonrası kültürler 25°C'de inkübasyona(gelişmeye) tabi tutulur. Sporlar veya doku parçası türlere göre2-3 gün içerisindegelişmeye başlar ve 7-10 gün içinde tüm pedri kabını pamuk gibi sararak gelişme tamamlanır. Bu şekilde hazırlanan ortamlara saf kültür adı verilmektedir. 
istiridye mantar'ının tohumluk üretiminde sardırma materyali olarak buğday, mısır, arpa, çavdar gibi hububatın danelerinden yararlanılabilir. Misellerinin güçlü yapısı nedeniyle istiridye mantar 'ının tohum üretiminde beyaz mantarlardan farklı olarak buğdayı kaynatmaya gerek bulunmamakta, buğdayı 24 saat kadar bir kapta suda bırakma kaynatmadan tasarruf sağlamaktadır. Buğday şiştikten sonra çamurlaşmayı önlemek amacıyla 1 kg 'a 100-150 g olacak şekilde alçı ilave edilmelidir. Bu şekilde hazırlanan buğday cam şişelere, polipropilen veya mikrofiltreli polipropilen torbalara doldurulup ağızları mühürlendikten sonra otoklavda 121 °C 'de 1.5-2 saat sterilize edilmelidir. 
Sterilizasyon sonrası soğuyan ortamlara misel gelişmiş saf kültürlerden parçalar steril kabinde ilave edilir. Aşılanması tamamlanan ortamlar 25°C'deki bir ortamda gelişmeye tabi tutulur ve türlere göre 15-20 gün içerisinde buğdaylar pamuk gibi tamamen Pleurotus spp. miselleriyle kaplanır. Bu şekilde hazırlanan kültür" ana kültür" adını almaktadır. Ana kültür içlerinde agarlı parça bulunduğundan oldukça pahalıdır ve tohum üretiminde kullanılmaz. Ana kültür birçok şişenin asılanmasında anaç olarak kullanılır.Bir ana kültür şişesinden 50-60 yeni şişe aşılamak mümkündür. Bu şişelerde ana kültür gibi değerlendirilerek çok sayıda şişe aşılanabilir ve esasında bir üreticiye en az 2-3 generasyon sonraki kültürler tohumluk olarak sunulmaktadır.

istiridye Mantar besin ortamında yoğun, beyaz misel oluşturmaktadır. P. citrino-pileatus'un miselleri yaşlanmayla buğday sarılaşmakta, P. dJamor'da ise pembeleşme görülmektedir. Tohumluk miseller kullanılana kadar buzdolabında veya soğuk hava deposunda +4 °C'de muhafaza edilmelidir. Uzun süreli muhafazalarda miseller yavaş ta olsa gelişmeye devam etmekte, buzdolabında bile zaman zaman mantar oluşumu görülebilmektedir. Kültürlerin uzun süreli saklanmasında kullanılabilecek en iyi yöntemlerden birisi olarak dal parçalarından yararlanılabilir.
0,5-1 x 2-3 cm boyutunda bir yaşlı taze kavak dallarından hazırlanacak küçük odunlar şişe içinde sterilize edilip aşılama yapıldığında kültürlerin saklanmasında başarıyla kullanılabilir. Buğday yumuşak dokulu olduğu için misel tarafından çok kısa sürede eritilmektedir. Oysa dal parçalarının sert odunsu yapısı nedeniyle miseller uzun süre muhafaza edilebilmektedir. 
istiridye mantar tohumluk misellerinin hazırlanmasında kullanılabilecek 2. yöntem sıvı misel kültürleridir. Sıvı kültürlerde miseller bir çalkalayıcı veya fermentörlerde geliştirilebilir. Sıvı ortam olarak mısır, soya, buğday, patates, fasulye v.b. çok değişik bitkilerden yararlanılabilir. Bu bitkiler veya karışımları kaynatılır, süzülür ve posası alınıp süzüntü otoklavda sterilize edilir. Soğuma sonrası içlerine saf kültürlerden miselli parçalar ilave edildikten sonra 125- 150 devir/dakika hızla 25 -30 °C'de 10-15 gün sonra 1 litre ortamdan 20-30 g kadar biyokütle elde etmek mümkündür. Bu şekilde elde edilen biyokütlenin kurutulduktan sonra protein miktarı %35-40 gibi yüksek bir değerde olup insan beslenmesi için büyük önem taşımaktadır. Bazı Avrupa ülkelerinde sıvı ortamlarda üretilen mantar miselleri protein içeriği ve aromatik özelliklerinden dolayı insan ve hayvan beslenmesinde, kozmetik sanayinde yıllardan beri kullanılmaktadır (Torev 1969, İlbay 1999). Ülkemizde henüz bilinmeyen bu konuyla ilgili olarak gıda sanayinde gerek istiridye mantar, gerek diğer mantar türlerinden üretilecek , damak zevkine uygun, değişik biyokütle veya biyokütle karışımlarıyla ayrı bir sektör yaratılabilir.

----------------------------------------
Kendisine teşekkürü bir borç biliriz; değerli hocamız M. Ertuğrul İlbay
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dışkapı Ankara 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Sağlıklı İletişim Kurabilmek İçin Gönderdiğiniz Maillerinize Lütfen Telefon Numaranızı Mutlaka Yazınız. Zira Telefon Numarası Belirtilmeyen Mesajlara Cevap Verilmeyecektir.