İstiridye Mantarında İnokulasyon (aşılama) ve yetiştiricilikte kullanılan sistemler

Pastörize işlemi tamamlandıktan sonra kompost üretim torbalarına doldurulmaya başlanır ve bu aşamada tohumluk misel aşılaması yapılır. İstiridye mantar yetiştiriciliğinde 100 kg Kompost 3-6 kg. tohumluk Misel olacak şekilde aşılama yapılmalı, kompost torbalara, kasaya v.b. doldurulurken tohum homojen şekilde ortama karıştırılmalıdır. Sayıca yüksek inokulasyon  noktası gelişmeyi kısaltacak, hem miselerin olası enfeksiyonlara karşı daha güçlü mücadelesini sağlayacaktır.

Kompost bu aşamada yapılacak üretim modeline göre 5 kg'dan 50 kg'a kadar değişen miktarlarda torbalanabilir. Eğer askı sisteminde üretim biçimi düşünülüyorsa torbalar 50 - 60 kg'a kadar değişen miktarlarda sosis şeklinde hazırlanabilir. Askı sisteminde birim alan en etkili şekilde kullanılabildiği gibi başlangıçta ranza gibi bir yatırım gerektirmemektedir. Diğer taraftan torbaların asılı şekilde döndürülebilmesi aydınlatmanın eşit düzeyde olması bakımından da yarar sağlayacaktır. Sosis şeklinde torbalar ranzalara dizilebilir. Askı sisteminde bir diğer yöntem olarak destek elemanlarında asılı şekilde 10-15 kg'lık torbalar kullanılabilir.

Mevcut beyaz mantar işletmelerimiz için en uygun olabilecek sistemlerden birisi 10 kg' lık torbayla yapılacak yetiştiriciliktir. 45 cm çap oluşturacak şekilde beyaz mantar üretiminde kullandıkları şeffaf veya siyah renkte plastik torbalarda üretim gerçekleştirilebilir. Aynı şekilde 10 veya 18 - 20 kg ' lık kutu şeklinde dikdörtgen pres paket torba sistemi yine yetiştiricilikte tercih edilebilir.

İstiridye mantar yetiştiriciliğinde beyaz mantardaki gibi örtü toprağı kullanmaya gerek yoktur. Mantarlar torbanın her yerinden çıkabilmektedir. Bu bakımdan bir üretici kendisi için en uygun sistemi koşullarına göre belirleyebilir. 

Yetiştiricilikte ranza sistemi de kullanılabilmektedir. Pastörizasyon sonrası kompost rafların üzerine serilir. Serme sırasında tohum aşılaması gerçekleştirilir. Ranza sisteminde kompostun kurumasını önlemek amacıyla üzeri şeffaf veya siyah plastik filmle kaplanır. Siyah filmin üzerinde belli aralıklarla delikler açılarak üretimde homojenlik sağlanabilmektedir. Bütün bunlara rağmen ranza sistemiyle yetiştiricilik hastalık ve zararlılar açısından daha riskli bir sistemdir.

İstiridye mantar üretiminde dikey, yatay, çapraz ürün duvarı oluşturacak şekilde çok çeşitli sistemler geliştirilebilir. Serada yapılacak üretimlerde 20- 40 kg ' lık dairesel kompost bloklarıyla 1.5-2.0 m'lik ürün duvarı oluşturulabilir. Torbalar "a" şeklinde destek demirlerine yerleştirilerek aydınlanmadan maksimum faydalanmak mümkündür.

Ürün duvarı oluşturma sisteminde saman balyaları da rahatlıkla kullanılabilmektedir. 20 kg'lık saman balyaları odalarda veya sıcak suda bekletme şeklinde pastörize edildikten sonra 8-10 yerinden tohumla aşılanıp " üst üste konulmak suretiyle Pleurotus spp. üretimi gerçekleştirmek mümkündür. Ancak bu şekildeki üretimde saman balyası taze olmalı, yağmurda kalmış, eski, enfeksiyon oranı yüksek balya kullanılmamalıdır. 

Atmosferdeki hava % 78 azot, % 21 oksijen, % 0.034 karbondioksit ile diğer gazlardan oluşmaktadır. İstiridye mantar havada bulunan azotu fiske etme kabiliyetine sahip olup besin olarak bu azottan yararlanabilmektedir. Ancak havadaki azotun mantar tarafından ne kadar tutulduğu önemlidir ve miseller yetiştirme ortamının besince zengin olduğu durumlarda havanın azotuna gerek duymayabilir. Samanın tek başına kullanıldığı zayıf ortamlarda azot fiksasyonu daha yüksektir (Roxon ve Jong 1977, Kurtzman 1978).

Bu nedenle profesyonel üretimde samanın tek başına kullanılması beklenemez ve katkıyla zenginleştirilmiş ortamlar tercih edilmelidir. 

Pastörizasyon sonrası kompost torbalara doldurulurken tohum ekimi makina veya elle yapılabilmesine rağmen, plastik kavanoz, polipropilen torbalarda aşılama işlemi enfeksiyonu önleme amacıyla laboratuvar koşullarında steril kabinde veya steril şartlarda yapılmalıdır.

----------------------------------------

Kendisine teşekkürü bir borç biliriz; değerli hocamız M. Ertuğrul İlbay

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dışkapı Ankara