Cumartesi

İstiridye Mantarında Inkübasyon, kuluçka (gelişme) ve hasat

Aşılama sonrası her çeşit yetiştirme ortamı kültür odalarına alınarak inkubasyona tabi tutulur. İstiridye mantar misellerinin gelişmesi  için ışığa ihtiyaç yoktur. Hatta gelişme döneminde yapılacak aydınlatma henüz gelişmemiş kültürlerde erken mantar oluşumunu teşvik edeceğinden ışık sakıncalıdır. Prematüre gelişimi tetikleyeceği için tercih edilen bir durum değildir. Misel gelişme döneminde dikkat edilmesi gereken en önemli konu sıcaklık ve nemdir. İstiridye mantar türlerinin sıcaklık istekleri birbirinden farklılık göstermektedir.

Kapalı torbalarda yapılan yetiştiricilikte plastiklerdeki mikroskobik   gözeneklerden kompost su kaybedebileceğinden misel gelişme döneminde odaların nemlendirilmesinde fayda bulunmaktadır. Uygun sıcaklıkta tohum ekiminden 2-3 gün sonra kültürlerde miseller sıçramaya başlayacak, gidrek artan gelişmeyle beraber bir süre sonra ortamlar yoğurt gibi bembeyaz miselle kaplanacaktır. 
Kavanoz kültürüne uygun olan P. eryngii 'nin gelişmesi diğer türlere göre daha uzun olup 1.5-2 ay kadardır. Pleurotus spp.'de mantar oluşumu fotoseptör pigmentlerin harekete geçmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan misel gelişmesi tamamlanmasıyla beraber oda içinde günde 8 saat aydınlatma yapılarak mantar oluşumu teşvik edilmelidir. Diğer türlerde gelişme daha erken olup misel gelişmesi her çeşit üretim metodunda 25-35 günde tamamlanmaktadır. 
tamamını ımaruautı. 
istiridye mantarı ve P. eryngii için hasat döneminde en uygun sıcaklık 15 °C'dir. Bu bakımdan sonbahar ve kış döneminde yetiştiricilik için her iki türde iyi bir seçim olurken, diğer türleri yüksek sıcaklık istekler nedeniyle ilkbahar ve yaz aylarında yetiştirmek enerji maliyeti açısından çok daha iyi bir uygulama olacaktır.
Pleurotus türlerinde Misel gelişme sonrası uygun iklim koşullarıyla beraber yetiştirme  ortamlarında toplu iğne büyüklüğünde mantar taslakları (primordium) gelişmeye başlar ve miseller vegetatif aşamadan generatif aşamaya geçerek primordiumları oluşturur. Primordiumlar çok sayıdadır ve hepsi rekabet nedeniyle gelişemez, bir kısmı çok küçük formda büyüyenlerin arasında kaybolur. Mantarlar primordium döneminde oldukça hassastır.Bu aşamada ortam havasının nemine çok dikkat edilmeli, kurumaya izin verilmemelidir. Mantarlar küme halinde, tek tek veya uzun bir saptan demet şeklinde çıkabilir. Primordium oluşumundan itibaren türlere göre 5-10 gün sonra mantarlar olgun hale gelir ve hasat gerçekleştirilir. Hasat grup halinde mantarların elle veya bir bıçak yardımıyla komposttan ayrılmasıyla gerçekleştirilebilir ve kompostla bulaşık sap kısmı kesilip atılır.

İstiridye mantarı çok güçlü bir misel yapısının bulunması nedeniyle çoğu ortamda torbaları bile delerek dışarı çıkmaktadır. Ancak bu durum şekilsiz man- tar formunu körükleyeceği için torbaların tam primordium oluşmasından 2 -3 gün önce çivilerle delinmesi mantarların çıkışını kolaylaştırması açısından son derece yararlıdır. Nemin iyi şekilde ayarlanabildiği durumlarda ise primordium oluşumundan hemen önce torbalar kompostun üzerinden kesilip tamamen çıkartılabilir. Hasat döneminde havalandırmaya dikkat edilmeli, mantarların solunumuyla oda içindeki karbondioksit havalandırmayla uzaklaştırılmalıdır. Aksi takdirde yüksek sıcaklık ve C02' nin etkisiyle mantarlar uzun sap, ensiz dar şapka oluşturacak, kalite bozulacaktır. 
Yetiştiricilikte hasat süresi 45 gün kadardır. Bu süre içerisinde kültür ortamlarından 3-4 kez mantar flaşı elde edilebilmektedir. Bununla beraber toplam ürünün yaklaşık %40-60'ı ilk flaştan elde edilebilmektedir. Yetiştiricilikte tohum ekiminden itibaren 30-40 günlük gelişme ve 45 gün hasatla beraber bir kültür donemi 80-85 günde tamamlanmaktadır. Bu süre içerisinde türlere göre ortalama 100 kg yaş komposttan 20-35 kg arasında mantar hasadı mümkün olup, 100 kg kuru komposttan net 100 kg mantar elde edilebilmektedir. P. dJamor P. eryngii gibi bazı türlerde ise biyolojik verim oranı çok yüksektir ve uygun koşullarda BVO %120-130 ' a dar ulaşabilmektedir. Plastik kavanoz kültürüyle yapılan yetiştiricilikte süre daha kısa tutulmaktadır. Bu sistemde kavanoz içinde az miktarda talaş kullanıldığından ilk flaştan sonra üretim tamamlanmakta çok nadir olarak 2. flaş beklenmektedir. Yetiştiricilikte üretim sonrası atık kompost işletmeden çıkartılır ve odalar bir sonraki üretim için temizlenerek hazırlanır. Pleurotus yetiştiriciliğinde atık kompost gübre olarak kullanılabildiği gibi hayvan yemi, aynı şekilde hasat atıkları yine hayvan yemi olarak kullanılabilmektedir. Üstelik saman mantar tarafından ayrıştırıldığından hayvanlar tarafından hazmı kolaylaşmaktadır. Atık kompost çürütülerek beyaz mantar yetiştiriciliğinde kullanılacak kompostlara katkı olarak ilave edilebilir. Arazi koşullarında atık komposttan dönem dönem mantar çıkabildiği gibi kompost kurutularak inşaatlarda yalıtım malzemes olarak değerlendirilebilir.

İstiridye Mantarı (Pleurotus spp.) yetiştiriciliğinde makinalı hasat, ranza ile plastik kavanoz sisteminde uygulanabilirlik göstermektedir. Dünyanın birçok ülkesinde hasat insan gücüyle gerçekleştirilmekte ve bir kişi saatte 60-80 kg mantar toplayabilmektedir.

Hasat döneminde istiridye mantarının bir gramı günde : 200-660 milyon arasında spor üretmektedir. Herkeste görülmemekte beraber bu bazı insanlarda bronşlarda alerjiye yol açmakta; eklemlerde  ağrılara neden olmaktadır (Hornerve ark. 1995. Sonnenberg ve ark. 1996)

Çalışan kişilerin ortamda bulunmamasıyla bu rahatsızlıklar 2-3 gün içerisinde geçmektedir. Diğer taraftan yetiştiricilikte daha az spor üreten ırklar kullanılabilir. Bu ırklara ulaşılamadığı takdirde hasat öncesi odanın havalandırılması ve sisleme şeklinde bir nemlendirmeyle 1 m3 içindeki miktarı azaltılmalı, gerekirse maske kullanılmalıdır. 
----------------------------------------
Kendisine teşekkürü bir borç biliriz; değerli hocamız M. Ertuğrul İlbay
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dışkapı Ankara 

1 yorum:

  1. Uzun süre önce doğal istiridye mantarına merak sarmıştım. vermiş olduğunuz bilgiler çok faydalı olacak..

    teşekkür ederim..

    YanıtlaSil

Sağlıklı İletişim Kurabilmek İçin Gönderdiğiniz Maillerinize Lütfen Telefon Numaranızı Mutlaka Yazınız. Zira Telefon Numarası Belirtilmeyen Mesajlara Cevap Verilmeyecektir.