Pleurotus citrino-pileatus Singer Sinonimi P. cornucopiae P. citrino-pileatus parlak limoni sarı renkte olup; altın mantar, güneş mantarı olarak adlandırılmaktadır. Görsel olarak hem rengi, hem de dekoratif özelliğiyle son derece dikkat çekici bir türdür.
Şapka 3-15 cm çapındadır ve lamelleriyle gövdesi beyazdır. Yetiştirme ortamında demet halinde ve bir kümede çok sayıda mantarın çıktığı bu türde şapkalar kırılgan bir yapıya sahiptir. Yetiştirme ortamından toplandıktan sonra narin yapısı nedeniyle 6-8 saat sonra şapka kenarlarında hafif kahverengileşme görülmekte mantar ilk toplandığı anki görkemini zamanla kaybetmektedir. Derin dondurucuda ve yemeklerde parlak sar, rengi kaybolmasına rağmen, salatalarda ve ahçılıkta süslemede rahatlıkla kullanılabilir. Yüksek sıcaklıkta yetişen P.citrino-pileatus'un sporlar, beyazımsı sarı, 7.5-9.0x 3.0-3.5 mikron boyutundadır. Kültür ortamında miselleri hızlı, gelişme özelliğine sahip olan bu mantar türünden yetiştiricilikte yüksek verim elde edilebilmektedir.
Pleurotus cystidiosus O.K. Miller Sinonimi: P.abalonus İlk defa 1969 yılında Miller tarafından kültüre alınan bu tür Akçaağaç (Acer rubrum)'dan izole edilmiştir. Yetiştiriciliği daha çok Tayvan ve Taylan'da yapılmaktadır.
Şapkası 3-12 cm çapında kahverengi renkte, sap kısa ve hafif kalınca, sporları beyaz 11-14 x 4-5 mikron boyutundadır. Bu türde kültür ortamında siyah renkli konidia oluşumu gözlenmektedir.
Pleurotus dJamor (Fries) Boedjin Sinonimi: P. flabellatus, P. euosmus, P.salmoneostramineus
İstiridye Mantarları içinde egzotik olarak rengi bakımından dikkat çekici ikinci önemli mantar türüdür. Soluk pembeden kırmızıya kadar değişen rengiyle P. dJamor, gül, çilek, aşk mantarı olarak adlandırılmaktadır. Genç dönemde lamellere daha koyu bir renk hakim olmakla beraber olgunlaşmayla renk açılmakta, mantarların uzun süre karanlıkta kalması albinolaşmaya yol açabilmektedir. Yetiştirme ortamından bazen bir veya 3-5 mantar bir arada çıkabildiği gibi demet halinde çok sayıda mantar çıkışı görülebilmektedir.
Sıcaklığa dayanıklı olan P. dJamor'un şapkası 3-8 cm arasındadır. Mantar çok kırılgan olmayıp sert bir dokuya sahiptir. Sporları pembe renkli 6-10 x 4-5 mikron boyutundadır. Cevizimsi bir aromaya sahip P. dJamor kültür şartlarında verimi yüksek bir mantar türüdür.
Pleurotus eryngii (De Candolle: Fries) Ouetlet
Sinonimi: P. ferulae, P. nebrodensis, P. fussulatus
P eryngii, saprofit özelliğinin yanında Pleurotus türleri içinde fakültatif parazit özellik gösteren tek türdür. Bu tür Umbellifera' lardan Eryngium campestre, Laserpitium latifolium'la , ülkemizde çaşır, çakşır olarak bilinen ve bazı bölgelerimizde yemeklik olarak tüketilen Prangos aviculare bitkisinin köklerinde parazit özellik göstermektedir. P. eryngii istiridye mantarlarının kralı olarak bilinmekte, tadı ve aroması bakımından bu ismi de hakketmektedir. İstiridye mantarları arasında lezzeti bakımından en çok beğendiğim bu mantar hafif şekerli bir tada sahiptir.
Şapka 3-15 cm çapında, gövde 3-10 cm kalınlığındadır. Gövde beyaz iken şapka üstü parlak koyu kahverengi, grimsi , üzeri pütürlü bir yapıya sahiptir. Sporları beyaz, elipsoid, 10-14x4-5 mikron boyutundadır. P. eryngii istiridye mantarları arasında yetiştiriciliği daha nazlı, dikkat isteyen ve uzun süren bir türdür. Miselleri yavaş büyümektedir ve ürün elde edilebilmesi için 1.5-2 aylık bir süre geçmekte, diğer Pleurotus türlerine göre daha az spor üretmektedir. Bir çok Uzakdoğu Asya ülkesinde geleneksel olarak bu mantar boru formunda, daire şeklinde, dilimlenebilir bir yapıda tercih edilmekte, bu yüzden daha çok yetiştiriciliğinde boru formunun sağlanabildiği kavanoz kulturu yöntemi kullanılmaktadır.
Sinonimi: P. columbinus, P. salignus, P. spodoleucus spp.
İstiridye Mantarları içinde ilk kültüre alınan ve yetiştiriciliği bütün dünya'da en fazla yapılan tür P. ostreatus'tur. Pleurotus türlerine istiridye mantarları denmesi P. ostreatus' tan kaynaklanmaktadır.
P. ostreatus' un iki ana tipi vardır. Birinci tipte mantarlar 16 °C gibi nispeten düşük sıcaklıkta ortaya çıkmakta, şapka 5-25 cm büyüklükte koyu kahveden, grimsi , kurşuni mavi hatta siyaha yakın bir renkte, taze iken eti beyaz, lamelleri yine beyaz renktedir. Bu tipte sap 3-10 cm uzunlukta sert yapıda, sporlar 7.5-9x3.5-4.5 mikron boyutunda beyaz ve eliptiktir. Ülkemizin hemen her bölgesinde özellikle kar yağmadan 10-15 gün önce, sonbahar sonu kış başlangıcında birçok ağaç kütüğünde P. ostreatus' a rastlamak mümkündür. Beyazımsı sarı kahverengi olan 2. tip Florida ırkıdır (P. Florida) ve P. ostreatustan farklı olarak 25-30 °C gibi yüksek sıcaklıkta mantar oluşturmaktadır.
Sinonimi: P. pulmonarius, P. sapidus
Hindistan'ın istiridyesi veya Anka Kuşu'nun tüyleri olarak bilinen P. saJor-caJu güney bölgelerimiz için son derece uygun, yüksek sıcaklıkta mantar oluşturan, yüksek verimiyle dikkat çeken bir mantar türüdür.
Şapkası 5-15 cm çapında, sarımsı-beyaz kahverengi renktedir. Yüksek sıcaklıkta şapka rengi açılırken, düşük sıcaklıkta renk grimsi siyaha dönüşebilmekte bu bakımdan P. ostreatus ile karıştırılabilmektedir. P. saJor- caJu da sap ile şapka arasındaki bağlantı kısmında gözle görülebilir bariz bir halka bulunmakta, benzer türlerden ayrımı bu yolla yapılmaktadır. Diğer taraft P. saJor-caJu yumuşak bir dokuya sahiptir. Sporları beyaz-sarı, 7.5- 10x3 mikron boyutundadır.
Pleurotus tuber-regium (Fr.) Singer P. tuber-regium Nijerya'da bilinen tropik ve subtropik bir mantardır. Pleurotus' ların içinde sclerotium (yoğun misel dokusu) üreten tek türdür. Hem mantar hem sclerotium Nijerya'da geleneksel bir besin olarak tüketilmektedir (Okhuoya ve Okogbo 1991).
Nijerya'da "Uhuenru" olarak bilinen P. tuber-regium Afrika'nın birçok bölgesinde bulunmaktadır. Sclerotiası kuraklığa dayanıklı olup 17-30 cm çapa ulaşabilmektedir. Mantar %90 su içerirken sclerotia %50 su içermekte, çorbası, çayı yapılarak tüketilmektedir. Sclerotia dilimlenip, güneşte kurutulabildiği gibi, Nijerya'da dizanteri, baş ağrısı, astım ve ülser hastalıklarında tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır ( Chen 2001 ).
Şapka 5-15 cm çapında, sapı sert, 3.5-13 cm uzunluğunda, lamelleri beyazımsı, basidiosporları beyaz, elipsoid 7.5-10x2.5-5 mikron boyutundadır.
----------------------------------------
Kendisine teşekkürü bir borç biliriz; değerli hocamız M. Ertuğrul İlbay
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dışkapı Ankara
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Sağlıklı İletişim Kurabilmek İçin Gönderdiğiniz Maillerinize Lütfen Telefon Numaranızı Mutlaka Yazınız. Zira Telefon Numarası Belirtilmeyen Mesajlara Cevap Verilmeyecektir.